Sosnowiec ma 110 lat...

"Najjaśniejszy Pan, zgodnie z opinią Rady Państwa, 10 czerwca bieżącego roku rozkazał: 1. Miejscowość Sosnowice powiatu będzińskiego guberni piotrkowskiej z przylegającymi do niej miejsciowościami utworzonymi na ziemiach dworskich posiadłości Gwzichowa, Sielce i wsiami chłopskimi: Stary Sosnowiec, Pogoń, Ostra Górka, Sielce, wybudowaniem Radocha, folwarkiem Blumentala z Niwki wraz z należnymi ziemiami Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej przekształcić w nieuzyskujące praw powiatu miasto o nazwie Sosnowice" - pisał w 1902 r. gubernator piotrkowski Konstantin Miller przedstawiając decyzję Mikołaja II Romanowa. Utworzone wówczas miasto miało powierzchnię 19 kilometrów kwadratowych i liczyło 60 tysięcy mieszkańców.

Sosnowiec – miasto na prawach powiatu na południu Polski, w województwie śląskim, położone nad 3 rzekami: Czarną Przemszą, Białą Przemszą i Brynicą. Znajduje się w Zagłębiu Dąbrowskim, we wschodniej części Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego (GOP). Trzecie pod względem ilości mieszkańców miasto województwa śląskiego (po Katowicach i Częstochowie) i piętnaste w Polsce. Jest jednym z ośrodków centralnych konurbacji górnośląskiej.
Nazwa miasta pochodzi od borów sosnowych porastających te tereny przed 1830. Pierwotna nazwa miasta brzmiała Sosnowice. Najstarsza znana wzmianka o osadzie z terenu obecnego Sosnowca pochodzi być może z 1123 roku.
Prawa miejskie przez krótki okres w XVIII wieku posiadał Modrzejów a następnie od 1902 Sosnowiec, co było pierwszym przypadkiem nadania takich praw w Generał-gubernatorstwie Warszawskim za rządów caratu po Powstaniu Styczniowym, w którym to zresztą Sosnowiec też miał swoją chlubną kartę. W chwili uzyskania praw miejskich w 1902 „wieś” Sosnowiec liczyła jednak 61 tys. mieszkańców, miała własną prasę, teatr zawodowy, rozwinięte lecznictwo ze szpitalem, wśród wydarzeń, jakie miały tu miejsce, prócz wspomnianych walk powstańczych, należy odnotować np. pierwszy w Polsce – razem z Warszawą – pochód pierwszomajowy itp. działania. Presja, jaką więc te fakty musiały wywierać na administrację carską, najlepiej tłumaczy, jak to się stało, że pomimo nastrojów antycarskich, właśnie Sosnowiec zyskał jako pierwszy po powstaniu prawa miejskie.

W Sosnowcu znajdziemy również wiele bardzo interesujących, zabytkowych miejsc... Oto niektóre z nich...

Pałac Schönów (przy ulicy Chemicznej) - neobarokowy pałac miejski z 1885 należący niegdyś do fabrykanckiej rodziny Schönów, wzniesiony przez Ernsta Schöna, otoczony parkiem, obecnie siedziba Muzeum w Sosnowcu, wybudowany wzdłuż północnego krańca przędzalni czesankowej.

Usytuowany jest w centrum miasta po wschodniej stronie rzeki Czarna Przemsza. Otoczony parkiem - obecnie w mocno okrojonej postaci. Wzniesiony w końcowych latach XIX wieku w stylu eklektyzmu, na działce zakupionej w 1885 roku przez rodzinę Schönów od hrabiego Mortimer-Tschischky'ego. Druga siedziba rodu Schönów. Dokładnie Pałac Franza i Emmy Schönów. Ukończono w roku 1903.

Pałac Wilhelma – jeden z dwóch pałaców wchodzących w skład zespołu pałacowego w Sosnowcu – Środuli, obok Pałacu Schöna. Został wzniesiony w roku 1900 roku według projektu Józefa Pomian-Pomianowskiego. Konstrukcja w stylu neobarokowym była wzniesiona głównie jako pałac gościnny. Elewacja zachodnia pałacu, ogrodowa, wyposażona jest w ganek z dachem wspartym na dwóch jońskich kolumnach. Wejście główne pałacu, które stanowi wysunięty przedsionek, znajduje się po stronie wschodniej. Bryła pałacu zwieńczona jest łamanym, przyciągającym wzrok, dachem.

Nowy Pałac Schöna w Sosnowcu – jedna z dwóch rezydencji rodu Schönów. Wzniesiony na koniec XIX w. w stylu eklektycznym, na zlecenie Oskara Schöna. Obiekt powstał na działce zakupionej w 1885 r. przez rodzinę Schönów od hrabiego Mortimer-Tschischky'ego nad rzeką Przemszą. Pałac Franza i Emmy ukończono w 1903 r. Jako jedyny wśród pałaców sosnowieckich usytuowany jest w śródmieściu (ul. 1 Maja 19). Nad eklektycznym obiektem góruje neogotycka wieża.

Początkowo otoczony przez rozległy park rozciągający się po obu stronach. Po przebudowie centrum po II wojnie światowej park pozostał w szczątkowej formie i stanowi on teren leśny przyległy do brzegów rzeki.

W czasie I powstania śląskiego w 1919 r. gmach był siedzibą dowództwa powstania oraz siedzibą dowództwa obrony plebiscytu przygotowującego III powstanie śląskie w 1921 r. W 1923 r. obiekt został zaadaptowany na potrzeby sądu, któremu został wydzierżawiony, prawdopodobnie ze względu na trudności finansowe rodziny Schoenów. W okresie okupacji niemieckiej, mieścił się w nim Deutsches Haus. Od 1945 r. pełni ponownie funkcję siedziby sądu.

Zamek Sielecki – zamek w Sosnowcu-Sielcu. Zamek Sielecki położony na lewym brzegu Czarnej Przemszy to najstarszy obiekt w Sosnowcu. Swoją historią prawdopodobnie sięga średniowiecza. Użytkowany nieprzerwanie przez stulecia z czasem zatracił swój obronny charakter. Obecnie jest to trójskrzydłowa budowla z dziedzińcem. W przeszłości był nie tylko siedzibą szlachetnie urodzonych, ale i Gwarectwa hr. Renard, Muzeum Górnictwa oraz Muzeum Szkła Współczesnego. Obecnie w zamku ma siedzibę Sosnowieckie Centrum Sztuki – Zamek Sielecki. Ta samorządowa instytucja współtworzy kulturalne życie miasta organizując wystawy, koncerty i różnorodne spotkania kulturotwórcze.

Historia zamku sięga w daleką przeszłość.

Pałac Dietla − neobarokowy pałac Heinricha Dietela. Pierwsze plany budynku powstają w latach 80. XIX wieku, a sygnowane były przez Waligórskiego. Ostateczny projekt powstał w 1890 roku. Około roku 1900, wraz z pracami wykończeniowymi pałacu, powstaje założenie parkowe otoczone murem, z oranżerią i elementami małej architektury. Pałac wchodził w skład zespołu patronackiego, wraz z parkiem, zabudową dawnej fabryki, osiedlem robotniczym, a także kościołem ewangelickim. Jako rezydencja rodowa Dietlów pałac funkcjonował do roku 1945. W styczniu tegoż roku zajęty został przez komendaturę radziecką NKWD miasta na jej potrzeby. Wówczas wiele fragmentów pałacu oraz wyposażenie zostało zniszczonych. Do 1997 roku siedziba Szkoły Muzycznej. Od 1997 budynek znalazł się w rękach prywatnych. Od tego samego roku rozpoczęły się prace związane z renowacją budynku. Wnętrza pałacu zachowały część oryginalnego wyposażenia. Reprezentacyjne sale usytuowane zostały na pierwszym piętrze. Obiekt jest cennym zabytkiem ze względu na stan zachowania wnętrz: neorokokowa sala balowa, neobarokowa jadalnia i gabinet, eklektyczny pokój fajkowy i gabinet secesyjny, a przede wszystkim bogato zdobiona, efektownie wykonana łazienka, którego bogate wyposażenie zachowało się prawie bez zmian.

Dworzec kolejowy powstał w 1859 roku w okolicach wsi Sosnowice przy bocznicy łączącej Drogę Żelazną Warszawsko-Wiedeńską w Ząbkowicach przez granicę niemiecką z systemem kolejowym Prus. Zabytkowy, piętrowy budynek w stylu neoklasycystycznym, z parterowymi dobudowami ciągnącymi się wzdłuż peronu, wzniesiono prawdopodobnie według projektu włoskiego architekta Henryka Marconiego. Plan budynku wzorowany był na projekcie gmachu Dworca Wiedeńskiego w Warszawie. W wyglądzie dworca dominują formy klasycystyczne. W 1863 roku miała miejsce na dworcu bitwa pomiędzy polskimi powstańcami i posterunkiem rosyjskim, w której po raz pierwszy wykorzystano pociąg pancerny.

Na przełomie lat 60. i 70. XX wieku wyburzono część budynku, w miejsce którego wzniesiono gmach centrum obliczeniowego Informatyki Kolejowej PKP. Przebudowano również halę główną dworca, gdzie umieszczono wejście do przejścia podziemnego prowadzącego na drugą stronę miasta oraz perony stacji kolejowej.

Sosnowiec-Maczki (dawniej Granica) - dworzec... Zabytkowy budynek dworca Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej z 2. połowy XIXw, mocno zdewastowany. Niegdyś ponoć nocował w nim car (była to ostatnia stacja w Królestwie Polskim). Sama stacja (dawniej zwana Granicą) straciła na znaczeniu, do niedawna zatrzymywało się tu jeszcze kilka pociągów osobowych relacji Dąbrowa Górnicza Ząbkowice - Jaworzno Szczakowa, obecnie przejeżdżają tylko pospieszne. Niegdyś spotykały się tu dwie linie kolejowe - normalnotorowa Wiedenka i szerokotorowa Droga Żelazna Iwangorodzko-Dąbrowska (potem zwana Dęblińsko-Dąbrowską). Dwa dworce łączył przeszklony tunel, żeby przesiadający się car nie był narażony na złą pogodę.

Teatr Zagłębia w Sosnowcu przy ulicy Teatralnej. Powstał - w rozumieniu teatru zawodowego - w 1897 roku, z siedzibą w gmachu wzniesionym z prywatnych środków przedsiębiorcy hrabiego Mortimera Renarda jako 6 teatr w Królestwie Polskim (Kongresowym), czy jak niekiedy jest podawane "na ziemiach polskich". Podłożem do zaistnienia - zaskakującego, zdawałoby się, w środowisku bardzo robotniczym - była ożywiona już w latach siedemdziesiątych XIX w. działalność w mieście teatrów amatorskich. Działały one zwłaszcza właśnie w środowisku robotniczym, szczególnie widoczny w branży włókienniczej, wśród pracowników której działał teatr prawdopodobnie od 1872 roku. Drugie znaczące pod tym aspektem środowisko to kolejarze, pośród których z początkiem lat osiemdziesiątych XIX w. zaczęły działać nawet dwa takie amatorskie teatry kolejowe. Działały one na terenie obecnego Śródmieścia oraz dzielnicy znanej obecnie jako Maczki, która podówczas nosiła nazwę "Granica" (w związku z umiejscowioną tam stacją kolejową granicy państwowej między zaborami rosyjskim i austriackim, jakie łączyły się w wyznaczany granicami Sosnowca tzw. Trójkąt Trzech Cesarzy.

Pomnik upamiętniający miejsce, gdzie podczas okupacji hitlerowskiej mieściło się getto, które uległo likwidacji przez wywiezienie Żydów do obozu KL Auschwitz i straceniu ich Sosnowiec-Środula.

Trójkąt Trzech Cesarzy (niem.: Dreikaisereck) – określenie miejsce, gdzie w latach 1846-1915 zbiegały się granice trzech europejskich mocarstw: Prus (później Niemiec), Austrii (później Austro-Węgier) i Rosji.

Poza tym znajdziemy tu wiele zabytkowych Kościołów, Cerkiew pod wezwaniem Świętych Wiery, Nadziei, Luby i Matki Ich Zofii (Świętych Wiary, Nadziei i Miłości), cmentarze wielu wyznań. Mamy parki i miejsca rekreacyjne, muzea, centrum filmowe, egzotarium, mini zoo...

Są również obiekty sportowe - 

Stadion Ludowy w Starym Sosnowcu

Stadion Zimowy w Sosnowcu Sielcu

Stadion Lekkoatletyczny

Stadion im. Jana Ciszewskiego Czarnych Sosnowiec

Stadion AKS Niwka Sosnowiec przy ulicy Orląt Lwowskich 70 w Niwce - to w nim właśnie trenuje Kamil

Płomień Sosnowiec – męski zespół siatkówki znajdujący się w I lidze PLS

Górnik Sosnowiec – stadion w Zagórzu

Sportowa Dolina 2 sztuczny stok narciarski i snowboardowy w Parku Środula

Kryta Pływalnia Żeromskiego

Hala widowiskowo-sportowa

Hala sportowa „Milowice”

Hala widowiskowo-sportowa „Zagórze”

Kryta pływalnia „Klimontów”

Kąpielisko „Sielec”

A oto sławni sosnowiczanie - Jacek Cygan, Władysław Szpilman, Jan Kiepura, Marta Eggerth, Jan Ciszewski, Eugen Polański.

To chyba najważniejsze informacje o Sosnowcu... A o tym, jak mieszka się w Sosnowcu napiszę następnym razem...

Żródło:  http://pl.wikipedia.org/wiki/Sosnowiec#Gospodarka
foto. "Sosnowiec w dawnej widokówce" Z. Studencki, M. Śmiałek, M. Węcel  wyd. Muzeum w Sosnowcu